Hoe gaat een opstelling in zijn werk?

Jeroen
Eind veertig is hij, zakenman, type Amsterdam Zuid (voor zover je iemand in hokjes mag plaatsen). Ik weet niet meer precies wat in de eerste instantie zijn hulpvraag was maar herinner mij des te meer zijn energie. Zo’n type dat “even snel” tussendoor op consult komt en na het ophangen van zijn jas een heel arsenaal aan elektronica uit zijn zak haalt om vervolgens thee voor jou in te schenken in plaats van jij voor hem. Ik kan het wel waarderen, en moet bekennen ik ben er ook van onder de indruk. Ik kan het niet laten om  mij af te vragen wat het verhaal is dat achter al deze bravoure zit.
 
De eerste paar consulten doen we de dans die bij de ene cliënt langer duurt dan bij de ander. Is het veilig om mijn verhaal, mijn ziel, bij jou neer te leggen? Kun jij mij echt verder helpen, daar waar ik het zelf niet meer weet? Het is net als in vriendschap, verbinden en vertrouwen hebben tijd nodig en die tijd maken we. Na verloop van tijd geeft hij zich gewonnen en stemt toe een opstelling te doen. Het voordeel daarvan is dat hij in een opstelling zelf kan zien en ervaren hoe en waarom hij vastloopt. Jeroens energie verandert bij het maken van deze beslissing vrijwel direct van een stoere man naar die van een kleine jongen.
 
De dag van de workshop is het koud buiten. Iedereen moet letterlijk en figuurlijk opwarmen voor het werk dat we gaan doen. Ik begin daarom ook met een meditatie. Jeroen is zichtbaar zenuwachtig. Vanuit mijn ooghoeken zie ik dat hij contact maakt met de andere deelnemers en vooral de vrouwen dartelen graag om hem heen.
 
Als Jeroen aan de beurt is, komt naast mij zitten en kijkt nog eens de groep rond. Iedereen kijkt hem afwachtend maar ook ondersteunend aan. Aangezien  andere deelnemers hem zijn voorgegaan, weet hij inmiddels wat er gaat gebeuren maar ook dat oordelen zijn weg gevallen.

De energie in de groep is er een van begrip en empathie. In een korte tijd zijn ze  als een warme familie geworden. Het valt mij op dat er weinig over is van de bravoure die Jeroen bij mij in de praktijk liet zien. Dat is mooi, met het ego werken is vaak hardnekkiger dan met de ziel dus hier is mijn winst al zichtbaar.  
Jeroen beseft dat hij hier niets heeft aan de rol die hij dagelijks speelt. Die rol heeft hij daarom ook keurig op zijn stoel aan de kant gelaten. Hij is open en klaar om zichzelf onder ogen te komen.
 
Thema
Ik vraag hem wat hij wil onderzoeken, wat zijn thema is. Hij vertelt, dat als hij iets graag wil, hij het gevoel heeft dat er altijd iets is dat hem tegenhoudt. Er blokkeert iets. Dit is niet merkbaar naar buiten toe. Het kan zakelijk zijn maar het gebeurt ook in zijn persoonlijke relaties.

Hij vertelt dat hij ziet wat er aan de horizon is maar iets houdt hem tegen. Wat dat is heeft hij met allerlei verschillende coaches al getracht uit te zoeken zonder er een bevredigend antwoord op te krijgen. Ik begrijp direct zijn aanvankelijke houding naar mij toe, weer zo’n coach die hem wel even gaat ‘fixen’.
 
Familiesysteem
Ik vraag hem naar feiten in zijn familiesysteem. Hij is goed voorbereid. Hij somt een hele lijst op: Hij is het tweede kind van zijn ouders. Zowel de familie van vader als van moeder hebben WOII meegemaakt (Een oorlog is vaak van grote invloed op een familiesysteem. Het wordt ook wel een ‘zwaar lot’ genoemd).

De moeder van moeder is jong overleden aan een ernstige ziekte. Jeroens moeder was destijds een tiener. Moeder heeft na het overlijden van haar moeder voor het gezin  gezorgd. Ouders hebben in de oorlog beiden zware dingen meegemaakt. Moeder heeft een bombardement op het ouderlijk huis overleefd.  Vader van vader is gedeporteerd maar is wel terug gekomen.

Representanten kiezen
Ik vraag Jeroen representanten uit te kiezen voor hemzelf, zijn vader, zijn moeder en iemand als vrij element voor datgene wat hem blokkeert. Die laatste vindt hij moeilijk om uit te kiezen dus parkeer ik het voor even. De representanten worden door Jeroen op hun plek in de ruimte gezet. Daarna gaat hij zelf zitten en observeert wat er gebeurt.
 
*Hieronder volgt een beschrijving van de daadwerkelijke opstelling. Daar waar personen worden benoemd, gaat het in dit geval dus om de representanten van deze personen tenzij anders is aangegeven.
 
Ik begin met het ondervragen van de representanten, hoe voelen ze zich? Wat gaat er in hen om? Gaat hun aandacht naar een bepaalde plek of persoon?
 
Jeroen zegt direct: ”Ik wil dit niet. Waarom sta ik hier? Wat heb ik gedaan? Het is hier niet fijn. Ik voel mij veroordeeld”.
Vader geeft aan dat hij er maar een beetje bijhangt, alsof hij er niet echt toe doet. Moeder geeft aan dat het bedreigend voelt als haar partner achter haar staat. Ze verplaatst zich naar zijn zij en dat voelt stukken beter.
 
Ondertussen observeer ik wat er met Jeroen (cliënt) en de representanten gebeurt en zie dat er iets bij Jeroen (cliënt) gebeurt maar hij zegt niks. Ik vraag aan hem of er iets is dat er niet uit mag. Jeroen (cliënt) knikt instemmend.
 
Door naar de opstelling te kijken en de energie in de opstelling te voelen, begin ik een vermoeden te krijgen dat het verliezen van de moeder van de moeder een zeer grote wond is in dit systeem. Daarom vraag ik een van de deelnemers om als representant van de grootmoeder in de opstelling te komen.
 
Jeroen reageert hier vrijwel direct op en geeft aan zich verdrietig te voelen. Hij vindt het niet prettig hoe zijn ouders kijken. Dat is erg confronterend.
Jeroen gaat vervolgens naast Grootmoeder liggen. Hij is trots op wat hij zojuist heeft gedaan.

- Dit is een beweging die ik veel mensen zie maken als er in vorige generaties een trauma niet verwerkt is. Als we even van de hypothese uit gaan dat er een plek voor de doden is en een plek voor de levenden, kun je je voorstellen dat je als levende weinig gedaan krijgt op een plek die niet voor jou bestemd is. Op die plek is het onmogelijk te groeien en is het zeker niet mogelijk een bedrijf te houden of een relatie te laten slagen. Als er in vorige generaties sprake is geweest van een zwaar lot en dit niet is verwerkt blijft het als het ware sudderen in het “emotionele DNA”. Dit wordt overgedragen aan de volgende generatie. Uit loyaliteit of onvoorwaardelijke liefde kiest iemand (onbewust) in de volgende generatie(s) ervoor om dit lot met zich mee te dragen. Uiteraard is er enkel een “kopie” gemaakt van het lijden. De achterliggende overtuiging van de cliënt is: ik zie dat het zo zwaar is voor jou, dus ik help het je dragen. Iets, wat uit opstellingen blijkt, de voorouders zelden wensen voor hun nazaten. Zaak is dus datgene dat wordt meegedragen, energetisch terug te geven aan degene bij wie het hoort. –

Ik laat Jeroen een tijdje liggen. Het is niet aan mij om alles voor te kauwen, de ziel moet het zelf voelen. Alleen vanuit bewustwording kan er een beweging gemaakt worden op zielsniveau, eerder niet. Dan pas kunnen blokkades worden opgeheven.

Op een gegeven moment geeft Jeroen aan dat het toch wel heel zwaar wordt en ik vraag hem dan het volgende tegen zijn grootmoeder te zeggen: “Mijn lieve grootmoeder, mijn moeder kon jouw dood niet verwerken dus help ik haar een beetje.” De moeder geeft dan aan dat voordat de representant van haar moeder de opstelling binnen kwam ze steeds omkeek omdat ze iets mistte. Mijn vermoeden van de grote wond bleek juist. Moeder heeft het overlijden van haar moeder niet verwerkt en  Jeroen heeft dit uit onvoorwaardelijke liefde getracht dit voor haar te dragen.

Ik vraag de moeder tegen de Jeroen te zeggen: “Mijn lieve zoon, dit is van mij. Dat is mijn moeder, dit is mijn verdriet, daar heb jij geen recht op. Ik heb de dood van mijn moeder niet echt kunnen verwerken. Je doet iets voor mij.”
Ik vraag vervolgens aan de grootmoeder om tegen Jeroen het volgende te zeggen: “Ik zie jouw liefde. Je wil veel voor je familie doen maar hier kan het niet. Jouw plek is in het leven. Als je mij echt wilt eren dan laat je nu jouw kracht en succes toe.” Jeroen zegt daarop: “Ja, dat wordt eens tijd.”
 
Jeroen staat op en maakt een buiging voor zijn grootmoeder. Met een buiging kun je in een opstelling teruggeven wat jij met je meedraagt (zeult) aan de persoon aan wie het lot daadwerkelijk toebehoort. 
 
De moeder van Jeroen zeg: “Mijn lieve zoon, dat is mijn verdriet. Ik heb mijn verdriet niet durven toelaten, dat hoort bij mij. Je hoeft dit niet voor mij te doen.”
Aan mij vertelt ze, lichtelijk geïrriteerd, dat Jeroen dit ook doet om aandacht te trekken. Ik leg haar uit dat als een van de ouders ergens zo op gefixeerd is een kind niets anders kan dan op een negatieve manier om aandacht te vragen.

De grootmoeder zegt tegen de moeder: “Het spijt mij dat ik je zo vroeg moest verlaten. Je was pas een tiener. Ik heb je gegeven wat ik je kon geven. De rest moet je zelf doen.”
Ik vraag de moeder afscheid te nemen van haar vroeg gestorven moeder, iets wat ze bij leven nooit heeft kunnen doen. In die tijd was de hulpverlening niet zoals wij die nu kennen, rouwbegeleiding heeft moeder indertijd niet gekregen.

Moeder geeft aan dat voor haar alles als normaal voelt. Het lijkt alsof zij en haar moeder samen één zijn. Ook daar zit een verstrikking in het systeem. Ik vraag daarom aan de grootmoeder om haar en haar dochter uit elkaar te halen met de woorden: “Lieve dochter, ik ben de moeder en jij de dochter. Ik ben vroeg gestorven en jij wordt oud. Dat zijn de verschillen tussen ons en die mag je voelen”. Deze zin doet de moeder echter weinig.

Jeroen geeft aan zijn moeder erg te missen. (Ik begrijp direct de aantrekkingskracht die Jeroen heeft op vrouwen, allemaal hulpverleners in de dop die graag de rol van mama op zich nemen.)  Ik vraag vervolgens aan de moeder om tegen Jeroen te zeggen: “Dat is mijn gemis. Ik mis mijn moeder zo erg. Mijn gemis mag je nu bij mij laten.”

Jeroen geeft aan dat hij ook door zijn vader gezien wil worden. Het is belangrijk dat vader erkent wat de zoon heeft gedaan en zegt tegen hem: ”Lieve zoon, je doet veel voor je moeder en voor de dood van haar moeder. Daar begrijp ik niets van maar ik zie je wel. Veel van jouw energie gaat naar je moeder maar ik sta klaar voor je”.      

Moeder geeft aan dat ze zich als een jong meisje voelt en geen connectie heeft met haar zoon. Hij voelt niet eens als een zoon…
 
-Vaak zijn kleine nuances in woorden of zinsopbouw ontzettend belangrijk. Het komt regelmatig voor dat ik samen met de representant moet puzzelen op zoek naar de meest kloppende zin. Want met de juiste zinnen, kunnen we de verstrikking in het systeem ontwarren.-
 
Moeder zegt tegen Jeroen: “Ik ben als tienermeisjes getraumatiseerd door de vroege dood van mijn moeder. Bij je vader is het veiliger voor jou”.

De cliënt
Jeroen (cliënt), die aan de kant de opstelling observeert, bevestigt dit. Ik vraag hem of hij denkt dat hij iets kan betekenen voor zijn moeder, iets voor haar kan veranderen of haar verdriet verzachten door zichzelf tegen te houden zijn doelen te bereiken?
 
Ik zie dat het kwartje niet direct valt. Ik vraag Jeroen daarom om zelf in de opstelling te komen als representant van zijn eigen moeder. Ik vraag hem naar zijn zoon te kijken (dus naar de representant van zichzelf). Hij geeft als representant van zijn moeder aan dat ze geen oog voor hem heeft.
Ook de grootmoeder geeft aan niets met hem van doen te hebben. Haar dochter voelt daarentegen fijn en vertrouwd en dat wil ze niet loslaten. Ik vraag Jeroen in zijn rol als moeder tegen de representant van hemzelf zeggen: “Mijn lieve zoon, wat je ook doet, jij kan mij hier niet redden. Ga jij je eigen gang.”

Iedereen in de opstelling en in de kring ziet op dat moment het kwartje bij Jeroen vallen en ik nodig hem dan ook uit om weer op zijn plek in de kring te gaan zitten.
 
Ik vraag de moeder: “Wil jij dat jouw zoon iets meedraagt? Dat hij zijn succes tegenhoudt? De moeder zegt: “Nee, hij mag alles doen. Ik ben echt een klein meisje.” Ik vraag Jeroen een buiging voor zijn moeder  te maken en zo terug te geven wat hij voor haar meedraagt.
 
Ik zie dat Jeroen (cliënt) zichtbaar geraakt is en begint te huilen. Aan weerszijden zitten twee dames die hem echter vrijwel direct onder hun hoede nemen. Ik kan mijn glimlach met moeite onderdrukken, zo heeft iedereen een eigen thema, blijkt maar weer.
 
Jeroen vraag ik het volgende tegen de moeder te zeggen: “Jouw houding heb je nodig gehad om te kunnen overleven. Dankjewel, anders zou ik er nu niet zijn. Ik veronderstel dat jij het aankan dat ik jou als mijn oude moeder zie. Ik sta liever op de kant van papa, dat is veiliger.” Moeder: “Mijn zegen heb je. Blijf op de kant van je vader. Heb succes en blijf gezond.”

Ik vraag Jeroen om zich om te draaien naar zijn eigen leven met daarbij zijn vader achter hem. Jeroen geeft aan dat het fijn voelt om zijn vaders kracht achter zich te voelen. Immers, een man leert man te zijn van zijn vader, een vrouw leert vrouw te zijn van haar moeder.
 
Jeroen (cliënt) komt hierna zelf in de opstelling staan en we herhalen nogmaals de belangrijke punten van de opstelling. Moeder: “Lieve zoon, ik zie je liefde en ik zie hoeveel je voor mij draagt en toch kan jij mij hier niet loslaten. Ik heb een trauma opgelopen toen mijn moeder stierf. Jij bent maar een kind en jij wil mij hier van verlossen. Dat kan jij niet. Ook al heb ik mijn moeder verloren en heb ik een groot verdriet, ik kan het aan dat jij succes hebt in je ondernemingen. Als je mij wilt eren laat je je succes toe.”
Jeroen maakt een buiging voor zijn moeder en bedankt haar.
 
Vader: “Ik ben blij dat ik weer contact heb met mijn zoon. Mijn lieve zoon, je hebt zoveel voor je moeder gedaan dat we bijna geen contact hadden. Toch sta ik klaar als je vader.”
Vader en Jeroen omhelzen elkaar en dat is erg prettig voor Jeroen ondanks dat dit nieuw voor hem is. Vader: “Ik sta klaar voor jou en ik zie je liefde voor mama. Dat is heel bijzonder, dat mag er ook zijn.”
 
Jeroen draait zich vervolgens om naar zijn eigen leven. Vader staat achter hem met de handen op zijn schouders. Moeder: “Lieve zoon, ik kan het aan dat je succes hebt. Je mag mij bij mijn moeder laten en hier word ik oud. Vind een leuke vrouw als je wilt en heb succes.”
 
Ik vraag Jeroen om nog even achter hem te kijken om te zien of het zo goed is voor hem. Achter hem is alles zoals het hoort, iedereen staat of ligt op de voor hem of haar juiste plek in het systeem. Ik verzeker hem dat, ook als zijn doelen zijn bereikt, zijn familie niet ten onder zal gaan.
Jeroen is toch niet helemaal zeker en vraagt aan zijn ouders: “Kan ik er van op aan dat jullie het  aankunnen?” Moeder: “Zeker.”
 
Eigen leven
Ik pak Jeroen zijn hand en help hem een stap in zijn eigen leven te maken. We kijken elkaar recht in de ogen aan en ik vertel hem dat hij geen enkel excuus meer heeft om te blokkeren. Ik zie dat hij mij gelooft.
 
Jeroen heeft inmiddels een bloeiend bedrijf en een leuke relatie. Job done!

*Om de privacy van de cliënt te waarborgen is een pseudoniem gebruikt en zijn enkele feiten aangepast.

Heb ik je interesse gewekt? Ik hoop je snel te mogen ontmoeten om voor even jouw hand te mogen vast houden en je net als Jeroen jouw leven te helpen aannemen!
 
Warme groet,
 Avital